Η διαπραγμάτευση δεν είναι αυτοσκοπός

Οι εβδομάδες μετά την 20 Φεβρουαρίου που επιτεύχθηκε η συμφωνία της Ελλάδας με το Euro group έχουν ήδη γίνει τρεις. Μια πρώτη εκτίμηση για την πορεία των διαπραγματεύσεων, μετά τα όσα διαδραματίστηκαν αυτές τις τρεις εβδομάδες, είναι απαραίτητη αφού κατά γενική ομολογία ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος της χώρας μας.

Εύλογα επομένως μπορεί να υποστηριχθεί ότι η διαιώνιση της  καθυστέρησης λειτουργεί σε βάρος της Ελλάδας. Δύο είναι οι πιθανές λογικές που μπορούν να εξηγήσουν τις καθυστερήσεις.

Η μία είναι, ότι η άρχουσα ευρωπαϊκή ελίτ δεν θέλει να ανοίξει το «κουτί της Πανδώρας» με υποχωρήσεις υπέρ της Ελλάδας, πιεζόμενη από τις δυνάμεις που συσπειρώνονται στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ). Τυχόν διευκολύνσεις προς την Ελλάδα, θα οδηγούσαν σε δυσμενείς μελλοντικές πολιτικές ανακατατάξεις στις χώρες του Νότου για το ΕΛΚ, αφού αδελφά πολιτικά κόμματα, οδεύουν προς εκλογικές αναμετρήσεις.

Η δεύτερη είναι, ότι η Ευρωπαϊκή Ελίτ, εφαρμόζει καθυστερήσεις και μεθοδεύει πιέσεις περιορισμού της ρευστότητας της Ελλάδας μέσω της ΕΚΤ, ώστε η συνέχιση των διαπραγματεύσεων να πραγματοποιείται σε συνθήκες με τα ταμειακά αποθέματά της χώρας εξαντλημένα. Το αν ισχύει η μία ή η άλλη λογική, ή και οι δύο μαζί, είναι θέμα που θα διαφανεί στο τέλος, μετά  την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων. Προς ώρας όλοι στην Ευρωζώνη είναι «κολλημένοι» στις συζητήσεις και στις εκατέρωθεν κατηγορίες για τη νέα συμφωνία –γέφυρα με την Ελλάδα, αλλά το άμεσα  αναγκαίο αποτέλεσμα στις διαπραγματεύσεις, δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.

Ευρώπη επιστροφή στον ενάρετο κύκλο

Για να εκτιμηθεί σοβαρά η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, αλλά και η πολιτική των «καθυστερήσεων» που συντηρείται αντικειμενικά και από τις δύο πλευρές, πρέπει να συνεκτιμηθεί η μεγάλη εικόνα της Ευρωζώνης.

Στις αρχές Μαρτίου έγιναν δηλώσεις ευρωπαίων επισήμων  (M. Draghi), ότι  επιστρέφει η ανάπτυξη στη ευρωζώνη. Άλλωστε οι βασικοί οικονομικοί δείκτες των επιβεβαιώνουν. Το ευρωπαϊκό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% το δ’ τρίμηνο του 2014. Η ανεργία τον Ιανουάριο του  2015 έπεσε σε χαμηλά τριετίας. Με τις μειωμένες τιμές πετρελαίου, τη νομισματική τόνωση της οικονομίας, τη διολίσθηση του €, η Ευρωζώνη εισέρχεται από το 2015 σε τροχιά ανάπτυξης. Σε  πρόσφατο άρθρο του ο Paul  Krugman τονίζει ότι η Ευρώπη κερδίζει. Η Ε.Ε βρίσκει σταδιακά τους αναπτυξιακούς ρυθμούς της ενώ η νομισματική χαλάρωση ενθαρρύνει την πιστωτική επέκταση και την αύξηση των επενδύσεων. Επιπροσθέτως η έναρξη της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) έχει μειώσει τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης σε ιστορικά χαμηλά και έχει συμβάλλει στη δραστική μείωση των επιτοκίων δανεισμού σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης εκτός από την Ελλάδα.  

Τι γίνεται στην Ελλάδα

Η Ελλάδα αδυνατεί να αξιοποιήσει αυτή την πολύ ευνοϊκή οικονομική συγκυρία διότι βρίσκεται εκτός προγράμματος στήριξης. Την ίδια ώρα η οικονομία της απαιτεί σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές. Η ανταγωνιστικότητά των ελληνικών εταιρειών και η πιστοληπτική τους ικανότητα πλήττεται, κινδυνεύει η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και είναι διάχυτη η ανικανότητα του κράτους στη συλλογή των φόρων. Στα ύψη έχουν εκτιναχθεί τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών και η ανεργία παραμένει στο δυσθεώρητο 25%, το ίδιο και η συρρίκνωση του ΑΕΠ, Ένα μέρος των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα προφανώς δεν οφείλονται στους δανειστές της. Είναι προβλήματα που οφείλονται σε βαθιά ριζωμένες κοινωνικές παθογένειες που απαιτούν ριζικές διαρθρωτικές αλλαγές για να αντιμετωπιστούν Για αυτό άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει να συγκρουστεί  για την προώθησή τους εδώ και τώρα.

Στις πολύ άσχημες αυτές συνθήκες της Ελλάδας, η Ευρωζώνη όμως αναπτύσσεται και προφανώς δεν διακατέχεται από της ίδια αίσθηση του επείγοντος και των αλλαγών που ταλανίζουν την Ελλάδα. Εύκολα μάλιστα οι δανειστές προβάλλουν το επιχείρημα ότι τα συμπτώματα αυτά δεν οφείλονται στις απαιτήσεις των δανειστών, προϋπήρχαν (Jeroen Dijsselbloen) Με βάση αυτές τις  εκτιμήσεις, μια νέα μορφή κινδυνολογίας περιρρέει στην ευρωπαϊκή ατμόσφαιρα στη φάση των διαπραγματεύσεων. Η Ελλάδα δεν επιθυμεί να ενταχθεί σε  πρόγραμμα στήριξης, άρα η ευθύνη για τυχόν έκτακτο πιστωτικό γεγονός (το νέο περιβόητο Grexident) είναι αποκλειστικά δική της υπόθεση. Εμείς θέλουμε η Ελλάδα να παραμείνει στο €.

Την ίδια στιγμή Ελλάδα είναι «κολλημένη» στις συζητήσεις και «μπλεγμένη» στον ελληνογερμανικό «πόλεμο» και δεν βλέπει με τον ίδιο τρόπο, πως εξελίσσονται τα πράγματα στην Ευρώπη. Επιμένει στη διακηρυγμένη διαπραγματευτική της θέση, ότι οι διαρθρωτικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η Ελλάδα συνδέθηκαν κακώς με την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και τη διαρκή λιτότητα, με αποτέλεσμα να προκαλέσουν βαθιά ύφεση και ανθρωπιστική κρίση και να αναιρέσουν   κάθε δυνατότητα προώθησης των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, που θα προωθούσαν στη συνέχεια  την ανάπτυξη. Οι διαφορές όμως μεταξύ της Ελλάδας και των εταίρων της στην Ευρωζώνη, για το ελληνικό πρόβλημα, προκαλούν τριβές, καθυστερήσεις και αλληλοκατηγορίες που λειτουργούν μονομερώς σε βάρος της Ελλάδας και εμποδίζουν στην ανεύρεση αμοιβαίων κοινά αποδεκτών επιλογών, διεξόδου της από την πολύμορφη κρίση.

Στις δύσκολες αυτές συνθήκες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα προστίθεται επιπλέον η αδυναμία της να ενταχθεί εντός του νέου αναπτυξιακού πεδίου, που δρομολογείται στην Ευρώπη, με τις όποιες αλλαγές των θεσμών (Ένωση Τραπεζών, Κοινή Δημοσιονομική Πολιτική, Ενεργειακή Ένωση κ.α), τις μη συμβατικές  επιλογές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που διευκολύνουν την ρευστότητα, και καθιστούν την ΕΚΤ περίπου ως δανειστή τελευταίας καταφυγής), θεσμικές διευκολύνσεις που θα εξυπηρετούσαν την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που επιδιώκει να συμφωνήσει με τους εταίρους της χώρας. Νομίζω ότι πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται τώρα βελτιώσεις. Σε μια Ευρώπη που επιχειρεί αναπτυξιακή προσπάθεια, μια Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα που τυπώνει χρήμα και προωθεί ποσοτική χαλάρωση, μια νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή που διακηρύσσει τη διάθεση πόρων για την ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της ανεργίας η Ελλάδα δεν θα βρει στο άμεσο μέλλον άλλη ευκαιρία να αλλάξει οργάνωση και ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας με μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Με όλα αυτά είναι εύκολη η επιλογή που έχει μπροστά της η χώρα και ο ΣΥΡΙΖΑ.