Σχεδιασμός της Ενεργειακής Ένωσης

Ζούμε στην κρίσιμη περίοδο, μετά την χρηματοοικονομική κρίση, στην οποία η παγκόσμια οικονομία, οι γεωπολιτικές και οι γεωενεργειακές  συνθήκες βρίσκονται σε πορεία ασταθούς και αβέβαιης κινητικότητας, στην προσπάθειά της παγκόσμιας κοινότητας να διαμορφώσει νέες πολυδιάστατες προσαρμογές, στο νέο θολό και ασαφές χρηματοοικονομικό περιβάλλον για να επιτευχθούν νέες αποδεκτές   ισορροπίες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων, διότι ακολουθεί πολιτικές προσαρμογής  στις νέες μεταβαλλόμενες συνθήκες, ριζικά διαφορετικές από εκείνες πού αναπτύσσουν και υποδεικνύουν τα άλλα ισχυρά περιφερειακά κέντρα, των G 20,  των ΗΠΑ, της Κίνας  της Ιαπωνίας των χωρών BRICS κ.α Μια πολιτική αυστηρά μονεταριστική που κατά τη γνώμη έγκυρων αναλυτών και έγκριτων οικονομολόγων, δεν συμβάλλει στην προσπάθεια εξόδου της Ευρώπης από την έρπουσα κρίση που ενδημεί στους κόλπους της (αποπληθωρισμός, στασιμότητα και ανεργία αναπτυξιακό χάσμα Βορρά-Νότου), ενώ αντίθετα τροφοδοτεί την αστάθεια και την αβεβαιότητα της πορείας της ανθρωπότητας προς το μέλλον.

Προσφάτως όμως από τις ασκούμενες διεθνείς πιέσεις και με τη δυναμική των πολύμορφων διεθνών εξελίξεων, αναπτύσσεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο  δειλά προφανώς, η  ανάδειξη πρωτοβουλιών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής  και   της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και  προωθούνται αλλαγές υπό την έμμεση ανοχή της Γερμανίας που κινούνται προς την αντίθετη από την μέχρι σήμερα κατεύθυνση. Προωθούνται δύο νέοι κορυφαίοι στόχοι, καταλυτικοί για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Σχέδιο «ποσοτικής χαλάρωσης» στην οικονομία και επανασχεδιασμός της ενεργειακής πολιτικής της Ένωσης. Σημαντικές πρωτοβουλίες πλανητικού  ενδιαφέροντος. Με το παρόν άρθρο θα επιχειρήσω μια παρουσίαση,  της νέας ενεργειακής πρότασης που παρουσιάστηκε υπό τον τίτλο της «Ενεργειακή Ένωση»

Η μέχρι σήμερα ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε του «Τρίτου Πακέτου»

Περίπου δύο δεκαετίες,  επιχειρείται στην Ε.Ε η διαμόρφωση  κοινής Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πολιτικής. Όσοι ασχολούνται με το κρίσιμο αυτό θέμα των  τελευταίων ενεργειακών εξελίξεων στην Ευρώπη εύκολα πλέον μπορούν να καταλήξουν  σε κρίσιμες διαπιστώσεις που επιβεβαιώθηκαν  και με τη νέα διαφαινόμενη προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «για τον επανασχεδιασμό της ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε  (Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τις 25/02/2015)

Οι εξελίξεις, μετά από πολυετείς προσπάθειες για την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής δεν ήταν μέχρι σήμερα επιτυχείς. Όχι μόνο δεν έχουν ολοκληρωθεί οι στόχοι του άρθρου 134 των ΕΣΛΕ της Ε.Ε για την ενεργειακή πολιτική της Ένωσης, αντίθετα μάλιστα, έχουν διαπιστωθεί σημαντικές καθυστερήσεις και έχουν αναδειχτεί πιεστικές ανάγκες που σχετίζονται  με την αποτυχία των τριών βασικών στρατηγικού χαρακτήρα επιδιώξεων  της Ε.Ε στην ενέργεια, της ασφάλειας  του εφοδιασμού, της βιώσιμης και χωρίς άνθρακα ενέργειας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, προς όφελος των ευρωπαίων καταναλωτών.

Η νεοφιλέλευθερου χαρακτήρα πολιτική που ασκήθηκε μέχρι σήμερα στην Ε.Ε, σε συνδυασμό με τις γεω-ενεργειακές εξελίξεις της περιόδου, οδήγησαν τελικά  τις ενεργειακές εξελίξεις,  σε υπερβολική ενεργειακή εξάρτηση της Ε.Ε, σε αποδυνάμωση της ασφάλειας και σε περιορισμό των πηγών εφοδιασμού του βασικού συμβατικού καυσίμου του ΦΑ. Προκάλεσε στα κράτη μέλη διαταραχές εφοδιασμού και αδυναμία περιορισμού της εξάρτησής τους από τα ορυκτά καύσιμα, παρά τις προσπάθειές τους για την ένταξη στα ενεργειακά συστήματα των ΑΠΕ, ενώ απέτυχε η μείωση  του κόστους παραγωγής και των τιμολογίων ενέργειας, με αποτέλεσμα σήμερα το 10% των ευρωπαίων να αδυνατούν να καλύψουν το κόστος της ενεργειακής κατανάλωσης.

Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 η Ε.Ε επιχείρησε να προωθήσει ενιαία εσωτερική αγορά ενέργειας με διαδοχικές τροποποιήσεις των σχετικών Οδηγιών, τη θεσμοποίηση νέων θεσμών εποπτείας, ειδικών κανονισμών και κωδίκων ρύθμισης της αγοράς ενέργειας, για τη διαμόρφωση (το 2009) του ενεργειακού μοντέλου της ενιαίας εσωτερικής ενεργειακής αγοράς. Το μοντέλο αυτό οικοδομείται μέχρι πρότινος  για τα λειτουργήσει ως ενοποιημένο σύστημα. Τιτλοδοτήθηκε  μάλιστα ως Τρίτο Πακέτο (Target Model), που είχε δύο επίσης στρατηγικούς στόχους. Έναν «υλικό στόχο», την ενοποίηση του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας και  του φυσικού αερίου και έναν «άυλο στόχο», τη διαμόρφωση ενός θεσμικού-νομικού πλαισίου ολοκληρωμένης και αποκλειστικής διακυβέρνησης και διαχείρισης του ενιαίου εσωτερικού συστήματος παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο διττός αυτός στόχος, υλικός και άυλος  επιχειρούσε να συγκροτήσει ένα ενοποιημένο σύστημα μεταφοράς και εμπορίας ενέργειας στο εσωτερικό της Ε.Ε, με την προώθηση συστήματος ενισχυμένης εποπτείας, κανόνων και κωδίκων, για την επιτυχή διασυνοριακή διασύνδεση των κρατών μελών, την αντιμετώπιση προβλημάτων κατανομής της δυναμικότητας, την προώθηση νέων ενεργειακών διαδρόμων, τη συμφόρηση  στις διασυνοριακές ροές, την εξισορρόπηση της μεταφερόμενης ενέργειας, τη δημιουργία ενεργειακών αγορών και χρηματιστήριων ενέργειας, αρχικά με έναν ενδιάμεσο στόχο, τη δημιουργία 7+1 περιφερειών για τον Ηλεκτρισμό και 3 για το ΦΑ, και μετά από  περιφερειακές πρωτοβουλίες, θα προωθούσε την ολοκλήρωση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς ενέργειας Ηλεκτρισμού και ΦΑ.

Τα αποτελέσματα και της πολιτικής αυτής είναι, όπως διαπιστώνει η νέα Ευρωπαϊκή υπό τοη κ Γιούνκερ Επιτροπή, εξίσου περιορισμένα. Η εσωτερική αγορά δεν ολοκληρώθηκε, ούτε στον ηλεκτρισμό ούτε στο ΦΑ, παρόλο που είχε ως τελική ημερομηνία έναρξης την 01/01/2015. Η «συγκέντρωση» αγορών στην ηλεκτρική ενεργεία παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα στη χονδρική και στη λιανική, η αγορά του ΦΑ καρκινοβατεί με σημαντικές ελλείψεις στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη, ενώ τα κράτη μέλη, παρά το ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο διακυβέρνησης που τους επιβλήθηκε, συνεχίζουν να ασκούν δική τους ενεργειακή πολιτική, τα τιμολόγια ενέργειας στο ΦΑ επιμένουν να εμφανίζουν μεγάλες αποκλίσεις.  Στον ηλεκτρισμό ιδιαίτερα παρά την τάση ένταξης των Ανανεώσιμων Πηγών, μηδενικού κόστους καυσίμου, οι τιμές  αντί να μειώνονται  παραμένουν στα ύψη και δεν προβλέπεται να μειωθούν μέχρι το 2030, όπως διαπίστωνε η προηγούμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αντίθετα η αποσπασματική λειτουργία της πολιτικής αυτής και οι εξωπραγματικές απαιτήσεις, για απελευθέρωση των ενεργειακών συστημάτων και η προώθηση ιδιωτικοποιήσεων, προκάλεσαν προβλήματα απορρύθμισης στις  περιφερειακές συσπειρώσεις  και στα κράτη μέλη της ένωσης,  σε βάρος των πρώην ολοκληρωμένων Δημόσιων Επιχειρήσεων  μέσω της τεχνικής μεθόδου του περιβόητου "Unbudling" και της ανατροπής της  ενεργειακής ισορροπίας που απολάμβαναν με τις μονοπωλιακού χαρακτήρα δημόσιες επιχειρήσεις ενέργειας.

Διασυνδεδεμένο ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε (από το 2006) να προωθήσει με εντατικό τρόπο την πανευρωπαϊκή διασυνοριακή διασύνδεση της ενεργειακής υποδομής των κρατών μελών της, με τη δημιουργία ενός πλήρως διασυνδεδεμένου και ενοποιημένου συστήματος ενέργειας και την ανάπτυξη δικτύων διασυνοριακών διασυνδέσεων, που να αποτελούν την απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση των στόχων  της ενεργειακής πολιτικής της. Η ενοποίηση των 28 ευρωπαϊκών συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας (ΗΕ) στηρίχθηκε στον ισχυρισμό ότι θα μειώσει σημαντικά στο μέλλον τις τιμές και θα αυξήσει τη συνολική  ενεργειακή απόδοσή της, ακριβώς επειδή θα περιορίσει το κόστος μεταφοράς της ενέργειας και θα βελτιώσει την προσφορά και ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στις διασυνοριακές διασυνδέσεις, σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή.

Το ευρωπαϊκό μοντέλο στόχου (Target model) της ενιαίας εσωτερικής αγοράς ενέργειας (Internal Energy Market, IEM) που οικοδομείται από το 2006 μέχρι σήμερα καθυστερεί. Για να λειτουργήσει ως  ενοποιημένο σύστημα μεταφοράς και εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας, συγκροτήθηκε ως ένα  θεσμικό-νομικό πλαίσιο με κανόνες, και  εποπτεία για τη  διαχείριση και τη διασυνοριακή σύνδεση, τους Διαχειριστές των Εθνικών Συστημάτων Μεταφοράς (Transmission System Operators, TSOs,) και τους Διαχειριστές της Διασυνδεδεμένης  Αγοράς ( Market Coupling Operators, MCO), υπό την ολοκληρωμένη και αποκλειστική διακυβέρνηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από την  Ευρωπαϊκή Επιτροπή (E.C Governance) μέσω ενος ενδιάμεσου ανεξαρτητους ρυθμιστικού Oργανισμού του ACER. Το θεσμικό και οργανωτικό αυτό ολοκλήρωμα που λειτουργεί με πλήρη αυτοτέλεια από τις εθνικές κυβερνήσεις, επιχείρησε την προώθηση διασυνοριακών συνδέσεων και την αντιμετώπιση προβλημάτων κατανομής της χωρητικότητας της συμφόρησης και της εξισορρόπησης της μεταφερόμενης ενέργειας, τη δημιουργία ενεργειακών αγορών, προθεσμιακών, αγορών  της επόμενης ημέρας και ενδο-ημερήσιων αγορών και χρηματιστηρίων  ενέργειας, σε περιφερειακό αρχικά και μελλοντικά σε  κεντρικό επίπεδο, με ενδιάμεσο στόχο τη δημιουργία 7+1 περιφερειακών αγορών για τον ηλεκτρισμό και τρεις για το ΦΑ που μετά από αντίστοιχες ενδιάμεσες περιφερειακές πρωτοβουλίες, θα προωθούσαν την ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς ενέργειας στον Ηλεκτρισμό και το ΦΑ.  

Νέα Στρατηγική -Πλαίσιο

Η πρόσφατη παρουσίαση από την Κομισιόν (25/02/2015) της «Στρατηγικής-Πλαίσιο για μια Ενεργειακή Ένωση μαζί με προωθημένη πολιτική αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής» υπό το επισημότερο «Strategy for a Resilient Energy Union with a Forward-Looking Climate Change Policy”, επιβεβαιώνει τις σημαντικές καθυστερήσεις και την αναποτελεσματικότητα της μέχρι σήμερα ενεργειακής πολιτικής του περίφημου Τρίτου Πακέτου “Third Package” της Ένωσης.  Η πολιτική αυτή στηρίχθηκε κυρίως στην ολοκλήρωση της «ενιαίας εσωτερικής αγοράς» (IEM-EU)  για τη μεταφορά, διανομή και εμπορία της ενέργειας, με μεγαλεπήβολους και εξωπραγματικούς στόχους «καθολικής εμπορευματοποίησης», που τελικά οδήγησαν σε καθυστερήσεις και αποτυχία των ενεργειακών στόχων της Ε.Ε . Εξ ου και η ανάδειξη της νέας Στρατηγικής για την «Ενεργειακή Ένωση» και τον επανασχεδιασμό της Ενεργειακής Πολιτικής της Ε.Ε από την καινούργια Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι μέχρι τώρα καθυστερήσεις στους ενεργειακούς στόχους που εμμέσως «φορτώθηκαν» στην προηγούμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι οι εξής:

·         Αποτυχία του στόχου, «Συνδέοντας την Ευρώπη», στα επίπεδα του ελάχιστου υλικού στόχου των διασυνοριακών διασυνδέσεων του 10%.

·         Αδυναμία βελτίωσης των ενεργειακών υποδομών (Έξυπνα δίκτυα Διανομής, Διασυνοριακές συνδέσεις μεταφοράς, ανανέωση απαρχαιωμένου εξοπλισμού παραγωγής, προώθηση τεχνολογιών αιχμής, στην αποθήκευση ενέργειας, στην ενεργειακή απόδοση , στα εναλλακτικά καύσιμα)

·         Προσπάθεια βίαιης μετάλλαξης του κοινωνικού αγαθού της ενέργειας σε εμπορικό προϊόν

·         Αποτυχία μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης, της ασφάλειας  του εφοδιασμού, της εξασφάλισης περισσοτέρων από μίας πηγών ενέργειας.

·         Αποτυχία μείωσης του κόστους παραγωγής και διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας και του ΦΑ, με μείωση των τιμολογίων και βελτίωση της δυνατότητας ανταγωνισμού προ όφελος των καταναλωτών, μέσω της  ευκολότερης αλλαγής προμηθευτή ενέργειας.

·         Αδυναμία βελτίωσης του μείγματος καυσίμου με τον δραστικό  περιορισμό των υδρογονανθράκων, για την παραγωγή ενέργειας με χαμηλό κόστος και μειωμένη περιεκτικότητα άνθρακα, την προώθηση των εναλλακτικών πηγών  για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής.

Ενεργειακή Ένωση

Με το νέο Στρατηγικό Πλαίσιο της Ενεργειακής Ένωσης, επιχειρείται η βελτίωση της ενεργειακής πολιτικής, με αναζήτηση τρόπων που όμως δεν θίγουν τη νεοφιλελεύθερη άποψη με βάσει την  οποία ασκείται μέχρι σήμερα, και η ενεργειακή πολιτική της Ένωσης.

Το  νέο πλαίσιο  μαζί με το τρίτο πακέτο στόχου, επιχειρεί να προωθήσει:  

·         Την άκρως επίκαιρη απαίτηση της συγκρότησης κοινής ενεργειακής πολιτικής στην Ε.Ε, ώστε με κατάλληλους γεω-ενεργειακούς και διπλωματικούς χειρισμούς στο επίπεδο των 28 κρατών-μελών να ασκείται μια ισχυρή κοινή ενεργειακή πολιτική. Προφανώς χωρίς την αλλαγή των Συνθηκών που  την περιορίζουν μέχρι σήμερα (άρθρο 134 παρ. 2 των ΕΣΛΕ) σε επίπεδο κράτους μέλους.

·         Καινοτομίες στον τομέα τεχνολογιών αιχμής για να αντιμετωπιστεί το υψηλό κόστος παραγωγής και  διανομής ενέργειας, που παραμένει σε υψηλό επίπεδο σε σχέση με τους ανταγωνιστές της Ευρώπης (ΗΠΑ, BRICS, Ιαπωνία).

·         Το στόχο της αντιμετώπισης τις  «Κλιματικής Αλλαγής» που αποτελεί το μεγαλύτερο έγκλημα του καπιταλισμού προς  την ανθρωπότητα και τη φύση, και  θα μπορούσε κάτω από διαφορετικές συνθήκες αντιμετώπισης, να λειτουργήσει καταλυτικά για ανάλογες εξελίξεις και στο διεθνές περιβάλλον.

·         Παράλληλα όμως προωθεί  την εμπορευματοποίηση της ενεργειακής πολιτικής της Ευρώπης και ευνοεί τη “συγκέντρωση κεφαλαίου” με  την ανάδειξη της νέας «5^ης ενεργειακής ελευθερίας στην Ε.Ε», μέσω διευκολύνσεων στα επιχειρηματικά συμφέροντα και τους επενδυτές. Ανάθεση στην ουσία των στόχων του εγχειρήματος της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, στα χέρια των πολυεθνικών ενεργειακών ομίλων και των ιδιωτικών συμφερόντων. Ταυτόχρονα με την επιβολή του περιορισμού των πρώην ολοκληρωμένων Δημόσιων Επιχειρήσεων των κρατών-μελων της Περιφέρειας της Ένωσης, τις οποίες απορρύθμισε στην προηγούμενη φάση με την τεχνική μέθοδο  του περίφημου «Unbudling» ή τις ιδιωτικοποιεί στη νέα φάση και κατ' επέκταση τις εξέθεσε βορά των μεγάλων ενεργειακών, Γερμανικών, Γαλλικών κ.α πολυεθνικών ομίλων( EDF, RWE κ.α).

Συνέπεια αυτής της πολιτικής θα συνεχίσουν να προκαλούνται:

·         Καθυστερήσεις ανάπτυξης και προσαρμογές του ενεργειακού ευρωπαϊκού συστήματος στις νέες έντονα ανταγωνιστικές διεθνείς συνθήκες, αφού θα συνεχιστούν οι "διευκολύνσεις" στο επιχειρηματικό κεφάλαιο, επιδοτήσεις και εγγυήσεις για την ασφαλή και κερδοφόρα διείσδυση του στον ευαίσθητο τομέα της ενέργειας.

·         Έλλειψη θεσμοθετημένης κοινής ενεργειακής ευρωπαϊκής πολιτικής των 28 κρατών–μελών,  που καθήλωσε την Ένωση σε δυσμενείς ενεργειακές συνθήκες, με αύξηση της εξάρτησης, τη διαρκή άνοδο του ενεργειακού κόστους, την αποτυχία εξασφάλισης περισσοτέρων πηγών τροφοδότησης, την αποδυνάμωση των ενεργειακών συστημάτων των κρατών μελών της περιφέρειας.

·         Καθυστέρηση στη βελτίωση του ενεργειακού μίγματος καυσίμων και αδυναμία  περιορισμού των ανθρακούχων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και παραγωγής ενέργειας, με μειωμένο άνθρακα αφού η χρήση των ρυπογόνων ορυκτών καυσίμων(άνθρακα, λιγνίτη, πετρέλαιο) συνεχίζεται αμείωτη.

·         Αναποτελεσματική ενσωμάτωση  των Ανανεώσιμων Πηγών και των τεχνολογιών αιχμής, που θα μπορούσαν να συντελέσουν  στη βελτίωση του μείγματος καυσίμου  με την προώθηση των σημαντικών θεμελιακών στόχων, της αποδοτικότητας και της αποθήκευσης.

·         Καθυστέρηση στην ανανέωση και βελτίωση των απαρχαιωμένων , πολυδάπανων και ρυπογόνων  ενεργειακών υποδομών παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας.

·         Ολιγωρία στην αναδιάρθρωση των δικτύων διανομής (έξυπνα δίκτυα, έξυπνοι μετρητές) που σήμερα λειτουργούν με τον αναχρονιστικό τρόπο της μιας μόνο κατεύθυνσης.

·         Αδυναμία  ευόδωσης του νεοφιλελεύθερου ενεργειακού οράματος, που στηρίζεται  στην εμπορευματοποίηση της ενέργειας, την οποία  επιχείρησε να προωθήσει ανεπιτυχώς η προηγούμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή και επίκειται η συνέχισή της από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

·         Καθυστέρηση της ολοκλήρωσης των διασυνοριακών συνδέσεων και του στόχου των διασυνοριακών διασυνδέσεων στο επίπεδο του 10%.

·         Διαιώνιση  της προσπάθειας των «καθολικών συναλλαγών ενέργειας», και  συντήρηση των φραγμών  και ασύνδετων εθνικών επιλογών, στις διασυνοριακές συναλλαγές.

·         Αδυναμία εξασφάλισης χαμηλότερων τιμών, ευρύτερων επιλογών και διευκολύνσεων,  στους ευρωπαίους καταναλωτές (νοικοκυριά και επιχειρήσεις).

Ενεργειακά προβλήματα της περιφέρειας

Επιπροσθέτως δεν αντιμετωπίστηκαν μέχρι σήμερα με ορθολογικό τρόπο, τα ενεργειακά προβλήματα των περιφερειακών κρατών-μελών, που δυσκολεύονται να προσεγγίσουν τις ενεργειακές εξελίξεις, να επιτύχουν προσεγγίσεις ή ενιαίες κατά το δυνατόν τιμών,  χαμηλό κόστος παραγωγής, ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια στον εφοδιασμό, ταχύτερη προσαρμογή στους ενεργειακούς στόχους της Ένωσης. Ένας από τους σοβαρούς λόγους των καθυστερήσεων των περιφερειακών κρατών-μελών είναι και η απορρύθμιση μέσω των ιδιωτικοποιήσεων  των ενεργειακών συστημάτων τους, που μέχρι σήμερα καλύπτονταν με επάρκεια από δημόσιες ολοκληρωμένες επιχειρήσεις, οι οποίες πριν  απορρυθμιστούν, εξασφάλιζαν ένα ανεκτό κόστος παραγωγής ενέργειας, σχετική ενεργειακή επάρκεια και βέλτιστη αξιοποίηση των εγχώριων ενεργειακών πόρων τους.

Στις σημερινές συνθήκες που η νέα Επιτροπή επιχειρεί με καινούργιο  όραμα τη δημιουργία της Ενεργειακής Ένωσης οφείλει να επανεξετάσει:

·         Τις ελλείψεις και τις αποτυχημένες προσπάθειες απορρύθμισης των ενεργειακών συστημάτων στο όνομα της πλήρους εμπορευματοποίησης της ενέργειας.

·         Την επιβάρυνση του κόστους της ενεργειακής κατανάλωσης  σε βάρος των καταναλωτών που συνεχίζεται και θα διαιωνίζεται μέχρι το 2030 κατά επίσημη ανακοίνωση της προηγούμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

·         Τις καθυστερήσεις, στις υποδομές και στην προώθηση καινοτόμων τεχνολογιών και εναλλακτικών πηγών, για τη περιβαλλοντική βελτίωση και την παραγωγή ενέργειας χωρίς άνθρακα.  Το κόστος της αναβάθμισης και επέκτασής οποίων θα ανέλθει σε δισεκατομμύρια €  ετησίως για τα επόμενα δέκα χρόνια.

·         Να αντιμετωπίσει τα γεω-ενεργειακά και τα γεωπολιτικά παιχνίδια που βρίσκονται σε εξέλιξη (από τις ΗΠΑ, Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ, Χώρες της Κασπίας, Τουρκία  κ.α), σχετικά με τα shale gas και  shale oil, τις αναζητήσεις νέων κοιτασμάτων  υδρογονανθράκων  στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο και αλλού, τις τιμές του πετρελαίου, τους διεθνείς ενεργειακούς διαδρόμους και τους ανταγωνισμούς στον τομέα της ενέργειας, που επιβάλουν μια πιο ολοκληρωμένη και σε βάθος αναδιάρθρωση της ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε, η οποία δεν θα διαιωνίζει την ανικανότητα της προηγουμένης Επιτροπής  και δεν θα καλύπτει τη νέα ενεργειακή ατολμία της Ε.Ε μόνο με την επικοινωνιακά φορτισμένη ανακοίνωση της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπή για την «Στρατηγική της Ενεργειακής Ένωσης». Αντιθέτως απαιτούνται τολμηροί στόχοι όπως:

• Θεσμοθέτηση και  εφαρμογή κοινής ενεργειακής πολιτικής και άσκηση ενεργειακής διπλωματίας που θα μετατρέψει τα 28 κράτη-μέλη σε μια ισχυρή διαπραγματευτική οντότητα που απαιτεί τροποποίηση των Συνθηκών της Ε.Ε.

·          Επιδίωξη ενιαίας διπλωματικής προσπάθειας,  για την επίτευξη χαμηλού κόστους αγοράς καυσίμων, και σημαντικών αναδιαρθρώσεων στην αγορά για την αύξηση της παραγωγής, μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και βελτίωση του κόστους παραγωγής μεταφοράς και διανομής.

·         Δραστικό περιορισμό των ανθρακούχων εκπομπών, ταχύτερη ενσωμάτωση των Ανανεώσιμων και Εναλλακτικών Πηγών ενέργειας, βελτίωση του υπ’ αριθμόν ένα στόχου της ενεργειακής απόδοσης και της αποθήκευσης ενέργειας, την εξασφάλιση περισσοτέρων της μιας πηγής  τροφοδότησης ενέργειας.

·        Ανασυγκρότηση και ενίσχυση των ολοκληρωμένων δημόσιων επιχειρήσεων των περιφερειακών κρατών μελών, που καλύπτουν τις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών κανόνων και οδηγιών, ώστε να συμμετέχουν στο δύσκολο και έντονα ανταγωνιστικό έργο της ταχύρυθμης  ανάπτυξης των εθνικών και περιφερειακών ενεργειακών συστημάτων και της ταχύτερης δυνατής  διασυνοριακής διασύνδεσης τους. 

·         Προσπάθεια επίτευξης του στόχου του παραγωγής του 27% της ενέργειας από ΑΠΕ τη  βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά 27% και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% τουλάχιστον μέχρι το 2030. Επέκταση,  διασύνδεση και αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς και διανομής (έξυπνα δίκτυα) και των απαρχαιωμένων μονάδων παραγωγής,  προκειμένου να επιτευχθεί ο μείζον στόχος το ενιαίου ευρωπαϊκού διασυνδεδεμένου συστήματος  παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας  στον Ηλεκτρισμό. Πλήρη διαφάνεια στις εμπορικές συμβάσεις του Φυσικού  Αερίου και ενίσχυση συντονισμένων κοινοτικών προσπαθειών, για την ανάπτυξη Διακυβερνητικών Συμβάσεων με ευελιξία, προώθηση του ευρωπαϊκού δικτύου μεταφοράς και αποθήκευσης ΦΑ, προς όφελος των ευρωπαίων καταναλωτών, της καθαρής και χαμηλού κόστους ενέργειας, απαραίτητης για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, της εξυπηρέτησης των καταναλωτών και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Επιδιώξεις της Ενεργειακής Ένωσης

Η νέα Στρατηγική –Πλαίσιο για την Ενεργειακή Ένωση, η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και την επίτευξη του στόχου του 10% ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ευρώπης  ως το 2020 και η ανακοίνωση που προαναγγέλει  το όραμα της Ε.Ε για την παγκόσμια συμφωνία  για το κλίμα στο Παρίσι τον ερχόμενο  Δεκέμβριο,  συνθέτουν όπως ισχυρίζονται οι συντάκτες της, ένα νέο φιλόδοξο ευρωπαϊκό σχέδιο για την μετάβαση  προς μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, με οικονομικά προσιτή, ασφαλή και βιώσιμη ενέργεια που θα ενώσει 28 ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας σε μια Ενεργειακή Ένωση. Θα μειώσει τις εξαρτήσεις της Ευρώπης στον τομέα της ενέργειας και θα εξασφαλίσει ένα προβλέψιμο  επενδυτικό περιβάλλον. Θα δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης και νέες θέσεις εργασίας. Θα βελτιώσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.

Στις νέες αυτές επιδιώξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να δοθούν απαντήσεις και να υπάρξουν συγκεκριμένοι ενεργειακοί στόχοι, ώστε  να μην περιοριστούμε για μια ακόμη φορά στους συνήθεις ενεργειακούς εξορκισμούς, σε βάρος της Ε.Ε, χωρίς οι ίδιοι να έχουμε στόχους, όπως μακροχρόνιο ενεργειακό προγραμματισμό  και ολοκληρωμένη ενεργειακή πολιτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ ασκεί πλέον κυβερνητική εξουσία σε μια χώρα μέλους της ευρωζώνης. Αυτό δεν πρέπει να διαφεύγει και από την προσοχή όλων. Πρέπει από εδώ και εμπρός να επιχειρούνται προσπάθειες, να διερευνώνται και να συμφωνούνται συγκεκριμένοι στόχοι σε επίπεδο Ευρωπαϊκό και Εθνικό. Το ερώτημα που αναφύεται είναι αν θα αποδεχτούμε αυτή τη νέα πρόκληση του επανασχεδιασμού και αναμόρφωσης  της ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε αλλά και με ποιους όρους και προτάσεις. Τι δηλαδή θα δεχτούμε ή τι θα απορρίψουμε συγκεκριμένα:  

Για την ενεργειακή ασφάλεια.

·         Τη διαφοροποίηση των πηγών και των προμηθευτών και διασφάλιση περισσοτέρων της μια πηγών ενέργειας

·         Την προώθηση του Νοτίου ενεργειακού διαδρόμου ΦΑ  που βρίσκεται σε εξέλιξη  με νέες διεργασίες

·         Τη στρατηγική για την καλύτερη χρήση και την αξιοποίηση και αποθήκευση του LNG καυσίμου που αποκτά στρατηγικό χαρακτήρα

·         Την ανάπτυξη κομβικών σημείων (κόμβων ΦΑ) που ευνοούν την παράλληλη εισαγωγή από πολλές πηγές αερίου και υγραερίου, στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη

·         Τη συλλογική αγορά και αποθήκευση ΦΑ, σε περιόδους  κρίσεις ή στις εισαγωγές σε κράτη μέλη εξαρτώμενα από ένα προμηθευτή.

·         Τη διαφάνεια στις ιδιωτικές Συμβάσεις ΦΑ που προκαλούν την άναρχη διατίμηση του ΦΑ

·         Την προ-συννενόηση   πριν από διακυβερνητικές διαπραγματεύσεις στην Ε.Ε των ΔΣ με τρίτες χώρες, και αποδοχή του δικαιώματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να διαπραγματεύεται από κοινού με τα κράτη μέλη με ενιαία φωνή και να αποτρέπει τυχόν  ασύμφορες συμφωνίες με τρίτες χώρες ή να προτείνει εναλλακτικές λύσεις προς το συμφέρον της Ε.Ε και του κράτους μέλους.

·         Την ενίσχυση της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς με την ταχύτερη και ορθολογικότερη ένταξη των ΑΠΕ,  με την υποστήριξη της μεταβλητότητας του φορτίου τους, με τη χρήση τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας και  τη βελτίωση τη ενεργειακής απόδοσης

Για το νέο σχεδιασμό της εσωτερικής αγοράς

·         Το συντονισμό των ικανοτήτων και  κατανομής δυναμικού ενέργειας σε περιφερειακό επίπεδο ώστε να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές συναλλαγές.

·         Την αντιμετώπιση του αναπτυσσόμενου διασυνοριακού εμπορίου ενέργειας και λήψη των κατάλληλων μέτρων για την ανταγωνιστικότητα της ενεργειακής υποδομής και της διασφάλισης χαμηλών τιμών στις εισαγωγές καυσίμων(ΦΑ, πετρελαίου)

·         Τη διαφαινόμενη ενίσχυση της ρύθμισης της ενιαίας εσωτερικής αγοράς, με την ενίσχυση των εξουσιών και της ανεξαρτησίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών (ACER) καθώς και το συντονισμό των Εθνικών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ΡΑΕ), ώστε να διασφαλιστούν τα εθνικά συμφέροντα και να προστατευθούν οι ευρωπαίοι καταναλωτές (νοικοκυριά και επιχειρήσεις).

·         Τη διατήρηση και ενίσχυση των Δημόσιων Επιχειρήσεων και των Εθνικών Ενεργειακών Αρχών για τη ρύθμιση, τη διαφάνεια, την αποδοτική και αποτελεσματική  αντιμετώπιση και αποδοτική διαχείριση των διασυνδεδεμένων  εθνικών ενεργειακών αγορών χονδρικής και λιανικής, ηλεκτρισμού και ΦΑ.

Για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής

·         Την αντιμετώπιση των αναγκαίων και των επιδοτήσεων και των αναγκαίων δευτερογενών υποδομών, της μεταβλητότητας των ΑΠΕ, της ασφάλειας του  εφοδιασμού, της αλληλεγγύης και τις αναγκαίες καινοτομίες (έξυπνα δίκτυα).

·         Την αξιοποίηση των χρηματοδοτικών μέσων,  του  προγράμματος  «Συνδέοντας την Ευρώπη» και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), την αναδιάρθρωση της Εθνικής και Ευρωπαϊκής φορολογίας, ώστε να επιτυγχάνεται ισορροπία μεταξύ της αφενός της παροχής κινήτρων για μια πιο βιώσιμη και καθαρή χρήση της ενέργειας και αφετέρου της εξασφάλισης προσιτού ενεργειακού κόστους για όλους τους καταναλωτές.

·         Την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας που είναι αποτέλεσμα σύνθετων κοινωνικών αναγκών και συνδυασμός συμπιεσμένων εισοδημάτων λόγω ανεργίας  και λιτότητας,  ακατάλληλων ενεργειακά κατοικιών και αναχρονιστικών δικτύων διανομής  (μιας μόνης κατεύθυνσης, έλλειψη συστημάτων αμφίδρομης ροής, έξυπνους μετρητές, κοινοτικά και τοπικά δίκτυα ΑΠΕ), αναδιάρθρωση και μείωση των τιμολογίων ρεύματος και ΦΑ, αξιόπιστη προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών κ.α.

Για την αντιμετώπιση των εκπομπών των αερίων του Θερμοκηπίου.

·         Το στόχο της μείωσης των εγχώριων εκπομπών, στο 20% το 2020 και στο 40% στο 2030, ορθολογική διαχείριση των εκπομπών στους τομείς της αγοράς ανθρακούχων εκπομπών εντός και εκτός του Συστήματος της Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών –Συστήματος ΣΕΔΕ.(Emission Trading Scheme/Market Stability Reserve CO₂).

·         Τις αλλαγές στον  τρόπο λειτουργίας του ΣΕΔΕ προκειμένου να υπηρετηθούν οι στρατηγικές κατευθύνσεις της Ε.Ε.  Ρύθμιση των δικαιωμάτων εκπομπών που υπάρχουν στην αγορά ως κίνητρα για επενδύσεις και επανασχεδιασμός  του ρυθμού απορρόφησής τους,  για σταθερή και ισόρροπη λειτουργία  της εμπορίας Δικαιωμάτων εκπομπών.

Για την ενίσχυση του συστήματος διακυβέρνησης της Ενεργειακής Ένωσης

·         Τη διασφάλιση όλων των σχετικών ενεργειών, κανόνων και δράσεων σε ευρωπαϊκό, περιφερειακό, εθνικό και τοπικό επίπεδο για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω ενός ανεξάρτητου, αξιόπιστου, διαφανούς, και ολοκληρωμένου συστήματος διακυβέρνησης για την Ενεργειακή Ένωση, με την εφαρμογή της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, την υλοποίηση του πλαισίου για την προστασία του  κλίματος, την προώθηση βιώσιμης, καθαρής ενέργειας το 2030. Πλαίσιο που θα ενισχύει τη συνεργασία των κρατών μελών μεταξύ τους και με την Επιτροπή.

Για την έρευνα και την καινοτομία

·         Το συντονισμό από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από τα κράτη μέλη των σημερινών ανακαλύψεων της ενεργειακής έρευνας που ανοίγουν νέες προοπτικές για τη δημιουργία ενός πιο ασφαλούς, βιώσιμου και ανταγωνιστικού ενεργειακού συστήματος. Η έρευνα και η καινοτομία θα συμβάλουν σε όλες τις πτυχές της Ενεργειακής Ένωσης και θα βοηθήσουν την Ευρώπη να επιτύχει τους φιλόδοξους στόχους της για το κλίμα και την ενέργεια.

·         Την εφαρμογή του προγράμματος Ορίζοντας 2020-του προγράμματος πλαισίου της Ε.Ε για την Έρευνα και την καινοτομία  προϋπολογισμού 80 δις € που θα έχει ουσιαστική συμβολή για την επίτευξη των στόχων της νέας ενεργειακής προοπτικής. Η χρηματοδοτική αυτή στήριξη θα διαδραματίσει σημαντικό,  καταλυτικό και πολλαπλασιαστικό ρόλο, στην ανάπτυξη των ασφαλών, καθαρών και αποδοτικών ενεργειακών τεχνολογιών.

Για τις μεταφορές

·         Την επεξεργασία δεσμευτικών στόχων για τις εκπομπές CO₂ στα αυτοκίνητα

·         Τη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων και των εκπομπών CO₂ από τα φορτηγά και τα λεωφορεία

·         Αύξηση των καυσίμων από Ανανεώσιμες Πηγές στον τομέα των μεταφορών

·         Υποχρέωση των δημόσιων αρχών να ενσωματώσουν στη διαδικασία προμηθειών οχημάτων το περιορισμό των εκπομπών CO₂

·         Θέσπιση εθνικών πλαισίων ανάπτυξης της αγοράς εναλλακτικών καυσίμων.

Ήρθε νομίζω η ώρα να ολοκληρωθεί η ενιαία εσωτερική αγορά ενέργειας στην Ευρώπη με τη συμβολή όλων των κρατών μελών. Πρέπει να απαντηθεί το κρίσιμο αυτό ερώτημα αποδοχής της, με συγκεκριμένη όμως συμβολή και προτάσεις. Η πρόκληση αυτή είναι πρόκληση όλων μας!