Μετακομίζει στους ιδιώτες η ενέργεια

Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι δύο κράτη-μέλη της Ε.Ε και της Ευρωζώνης που έχουν πληγεί με μεγάλη ένταση από την κρίση χρέους. Οι δύο αυτές μικρές χώρες είχαν μέχρι σήμερα το προνόμιο, που το διατήρησαν ακόμα και κατά τη διάρκεια της  αιχμής της χρηματοπιστωτικής κρίσης, να διατηρούν ανθηρές, παραγωγικές και ολοκληρωμένες δημόσιες επιχειρήσεις ηλεκτρισμού. Τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, ΔΕΗ η Ελλάδα και την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου  ΑΗΚ, η Κύπρος.

Όμως η περίοδος της κρίσης χρέους στην Ευρώπη συνέπεσε με πολύ σημαντικές διεθνούς επιπέδου εξελίξεις στο χώρο της ενέργειας.

Την όξυνση του ανταγωνισμού στον ενεργειακό τομέα μετά την ανάδειξη των ΗΠΑ, για δεύτερη φορά μέσα σε έναν αιώνα, σε σημαντικό παραγωγό ενέργειας, με την εξόρυξη και την παραγωγή υδρογονανθράκων τύπου «shale gas» από σχιστολιθικά πετρώματα.

Τη συνεχιζόμενη και συνεχώς αυξανόμενη ενεργειακή εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σε συνδυασμό με τις γεωπολιτικές εξελίξεις στα ανατολικά σύνορα της επιδεινώνει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της.

Και το σημαντικότερο ότι τη διαφαινόμενη απόφαση της Ε.Ε, να συγκεντρώσει τον κρίσιμο τομέα της ενέργειας στα χέρια μεγάλων ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων, προκειμένου να καλύψει τις καθυστερήσεις και να προωθήσει με νέους ταχύτερους και αποτελεσματικότερους ρυθμούς ανάπτυξης, την ενεργειακή αναβάθμισή της, επαναφέροντας, ακόμα τα ορυκτά με άνθρακα ξανά στο ενεργειακό προσκήνιο.

Ο ενεργειακός διάδρομος Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα-Αλβανία, στις νέες συνθήκες και στις νέες ενεργειακές αναζητήσεις, έχει αποκτήσει ενδιαφέρον διότι αποτελεί σίγουρη και ασφαλή περιοχή ερευνών και αναζητήσεων υδρογονανθράκων, μακριά σχετικά από την Κεντρική Ευρώπη αλλά και εντός ευρωπαϊκών συνόρων.

Σε αυτόν το γεω-στρατηγικό άξονα υπάρχουν ακόμη δύο δημόσιες καθετοποιημένες επιχειρήσεις ενέργειας, η ΔΕΗ και η ΑΗΚ, στην Ελλάδα και την Κύπρο, που γκριζάρουν  το ενεργειακό τοπίο και προκαλούν φραγμούς στο σχέδιο ανάπτυξης μιας «ελεύθερης ενεργειακής αγοράς» στον νοτιοανατολικό τομέα της Ευρώπης, χωρίς «δημόσια βαρίδια». Άλλωστε είναι ευνοϊκή η συγκυρία, λόγω κρίσης να  προωθηθούν σχέδια απορύθμισης, που υπερβαίνουν ακόμα και το ισχύον ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και ευνοούν την αποστασιοποίηση από το ενοχλητικό όραμα της «ενέργειας χωρίς άνθρακα», που λόγω του υψηλού κόστους και της κρίσης  έχει πέσει στα βράχια.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πανομοιότυπα σχέδια διαμελισμού των δύο δημόσιων επιχειρήσεων της ΔΕΗ και της ΑΗΚ μέσω της τρόικας που εξελίσσεται σε μακρύ νεοφιλελεύθερο βραχίονα απορύθμισης του ενεργειακού τοπίου στην Νοτιανατολική Ευρώπη και μάλιστα εκτός ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου.

Τι γίνεται στην Κύπρο

Η αποκρατικοποίηση άρχισε ως γνωστόν από την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου ΑΗΚ, με την ψήφιση του νομοσχεδίου από την κυπριακή Βουλή, που καθορίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί η κυβέρνηση για να υλοποιήσει την απαίτηση της Τρόικας για ιδιωτικοποιήσεις.

Μετά την επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου Αναδιάρθρωσής της η ΑΗΚ, θα τεμαχιστεί, σύμφωνα με ένα σενάριο σε τέσσερις νέες επιχειρήσεις, οι οποίες και θα λειτουργήσουν μετά το διαμελισμό τους  ανεξάρτητα. Το σχέδιο προβλέπει να υλοποιηθεί αρχικά ο στόχος της αποκρατικοποίησης και στη συνέχεια η ιδιωτικοποίησή τους, ώστε να καλυφθεί η «τρύπα» τού λογαριασμού της κρίσης και οι νέες ενεργειακές επιχειρήσεις να λειτουργήσουν ως ιδιωτικές μέσα στο νέο ανταγωνιστικό περιβάλλον της ενιαίας εσωτερικής ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.

Ήδη, ευρωπαϊκοί και άλλοι ενεργειακοί όμιλοι εκδηλώνουν ενδιαφέρον για να αποκτήσουν μερίδιο στον υπό αναδιάρθρωση Οργανισμό, μετά το «διαμελισμό» της ΑΗΚ σε «ολοκληρωμένα ενεργειακά μορφώματα», που θα επιτρέψουν την πώλησή τους είτε ξεχωριστά ή σε έναν επενδυτή. Με τις αποφάσεις που θα ληφθούν, το κράτος αναμένεται να μειώσει τη συμμετοχή του στον Οργανισμό, χωρίς να διασαφηνιστεί ακόμη πόσο θα είναι το ποσοστό αυτό.

Οι νέοι επενδυτές που εποφθαλμιούν τα κομμάτια της ΑΗΚ, διαβλέπουν ότι οι  επενδύσεις τους θα δημιουργήσουν προοπτικές καθώς θεωρούν ότι οι εταιρείες που θα προκύψουν, θα ενισχύσουν την παρουσία τους στην περιοχή ή θα αναπτυχθούν σε νέες αγορές σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μεσογείου, μετά και τις ενεργειακές εξελίξεις.

Σε πρώτη φάση η ΑΗΚ διχοτομείται σε μια «μικρή» επιχείρηση και μία  «μεγάλη».  Σε επόμενο στάδιο θα πωληθεί η «μικρή»-λειτουργώντας ανταγωνιστικά προς τη «μεγάλη». Πέρα από τις μνημονιακές υποχρεώσεις υλοποιείται ταυτόχρονα και η απαίτηση της Ε.Ε. για άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τις πρόνοιες της συμφωνίας ένταξης της Κύπρου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κοινοτική οδηγία (ΕΚ/72/2009) επιτρέπει στο κράτος να λειτουργήσει δημόσιες επιχειρήσεις εντός της ενιαίας ανταγωνιστικής αγοράς (στην οποία πρέπει να δραστηριοποιούνται πέραν του ενός ενεργειακού παίκτη), διαχωρίζοντας ωστόσο λογιστικά και ιδιοκτησιακά (unbundling) τις καθετοποιημένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ενεργειακή αγορά (παραγωγή - μεταφορά - διανομή). Σε κανέναν σημείο της κοινοτικής οδηγίας δεν αναφέρεται ότι μια δημόσια επιχείρηση  περνά πλήρως στα χέρια ιδιωτών.

Σύμφωνα με τους στόχους που έθεσε το Υπουργικό Συμβούλιο, το «ξήλωμα» της ΑΗΚ δρομολογείται σταδιακά μέσα στο πλαίσιο υλοποίησης των μνημονιακών υποχρεώσεων για αποκρατικοποίηση. Παράλληλα όμως έχουν προκληθεί ισχυρές αντιδράσεις στην Κύπρο, που διαπιστώνουν ότι «οι μεγάλοι κερδισμένοι από την ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας είναι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις». Θεωρούν άλλωστε  ότι δεν πρόκειται να υπάρξει  μείωση των τιμών προς όφελος των καταναλωτών. Οι καταναλωτές θα πληρώνουν ακριβότερα τον ηλεκτρικό ρεύμα, σε σύγκριση με τη περίοδο της λειτουργίας της ενιαίας ΑΗΚ.

Σειρά της Ελλάδας

Στην Ελλάδα δημοσιοποιήθηκε το σχέδιο νόμου, σε συνέχεια της Πράξης του Υπουργικού Συμβουλίου που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο και αφορούσε στην Έγκριση Αναδιάρθρωσης και Αποκρατικοποίησης της ΔΕΗ, εξειδικεύοντας και επικαιροποιώντας και τις λεπτομέρειες του σχεδίου διαμελισμού της.

Συγκεκριμένα, οι διατάξεις του σχεδίου νόμου αναφέρονται στη δημιουργία μιας νέας καθετοποιημένης επιχείρησης, ως προς τα στοιχεία ενεργητικού, ανθρώπινου δυναμικού και πελατειακής βάσεως, ανώνυμης εταιρείας ηλεκτρισμού, η οποία θα δραστηριοποιείται σε όλους τους κλάδους της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ νέες προκλητικές μυθοπλασίες βλέπουν το φώς της δημοσιότητας.

Η δημιουργία της συγκεκριμένης επιχείρησης, «ευθυγραμμίζεται» δήθεν  με το ανύπαρκτο ευρωπαϊκό ζητούμενο, της απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με όρους ελεύθερου ανταγωνισμού.

Με το εν λόγω νομοσχέδιο, οριστικοποιείται το σχέδιο αποκρατικοποίησης της ΔΕΗ, μέσω συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδιασμού για τη δημιουργία «υγιούς ανταγωνισμού προς όφελος της εθνικής οικονομίας, καθώς επιτυγχάνονται πολλαπλά οφέλη τόσο στον τομέα των επενδύσεων και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, όσο και για τον ίδιο τον τελικό καταναλωτή».

Με τη δημιουργία νέας ανταγωνιστικής επιχειρήσεως στον τομέα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας «ενθαρρύνονται οι επενδύσεις στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και συνακόλουθα η δημιουργία θέσεων εργασίας στον οικείο κλάδο».

Επίσης, «αυξάνεται η εξωστρέφεια της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για τη συμμετοχή ισχυρών διεθνών παικτών στην ελληνική αγορά, την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων και τελικά τη μείωση των τιμών ενέργειας στον τελικό καταναλωτή».

Είναι τουλάχιστον γελοίο να λανσάρονται με τέτοιο προκλητικό τρόπο τόσες πολλές ανοησίες και ψέματα για το ενεργειακό ζήτημα της χώρας, όταν είναι γνωστό, ότι από το 1999 έως σήμερα στον ενεργειακό τομέα όλες οι Κυβερνήσεις ανεξαιρέτως, όχι μόνο δεν επέτυχαν τη δημιουργία ανταγωνιστικής αγοράς, αλλά συγκρότησαν με συνενοχή και της ΡΑΕ, μια «μαϊμού» χονδρεμπορική αγορά ενέργειας, διασπάθισαν  στο βωμό της, με αδιαφανείς όρους πολλά εκατομμύρια €, αύξησαν με εξωφρενικούς ρυθμούς τα τιμολόγια ρεύματος,  και τελικά διέλυσαν το εθνικό ενεργειακό σύστημα, και τώρα διαλύουν και τη ΔΕΗ. Σήμερα στην Ελλάδα διαμαρτύρονται όλοι οι «παίκτες» της ενέργειας για τα ενεργειακά αδιέξοδα που προκλήθηκαν. Το  μόνο που απέμεινε είναι η εκχώρηση του ενεργειακού συστήματος της χώρας στους ιδιώτες επιχειρηματίες για να σβήσουν τα φώτα της σκηνής του θεάτρου που παίχτηκε τόσα χρόνια.

Είναι όμως σοβαρό ότι εκτός πλαισίου εθνικής κυριαρχίας Ελλάδας και Κύπρου, με την συνενοχή και της μνημονιακής κυβέρνησης, αναπτύσσονται αληθινά και μεγαλεπήβολα “success stories” σε βάρος της εθνικής οικονομίας και της ενεργειακής υποδομής της χώρας και της Κύπρου, που τόσο την έχουν ανάγκη, αυτή τη δύσκολη συγκυρία.