Πού πηγαίνει η Ευρώπη

Είναι πλέον εμφανές ότι η πολυπόθητη έξοδος της Ευρωζώνης από την «κρίση χρέους» όχι μόνο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, αλλά τουναντίον, προκαλεί αναταράξεις στο πολιτικό επίπεδο, στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ελίτ που διαχειρίζεται την κρίση, αλλά και στις ευρωπαϊκές κοινωνίες  που τροφοδοτούν έναν έρποντα ευρωσκεπτικισμό, αφού η Ε.Ε  δεν μπορεί πλέον να εξασφαλίσει την ευημερία και την αλληλεγγύη των λαών της. Τα παραδείγματα τρέχουν, είναι πολλά και αδιαμφισβήτητα.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ  διαμηνύει, ότι θα περάσουμε πολλά χρόνια με την κρίση στην Ε.Ε, ο Γάλλος πρόεδρος Φ. Ολάντ, μετά την εξασφάλιση της διετούς απόκλισης προσαρμογής της χώρας του, στο εξωφρενικό για την περίπτωση  δημοσιονομικό έλλειμμα του 3%, που επιβάλλει το σύμφωνο σταθερότητας, διακήρυξε το «τέλος της λιτότητας» και ο νέος Ιταλός πρωθυπουργός που διεκδικεί και αυτός παράταση απόκλισης από το 3%, διαμήνυσε προς πάσα κατεύθυνση ότι η πολιτική της λιτότητας θέτει σε κίνδυνο τη Δημοκρατία. Ο «δικός μας» Πρωθυπουργός της τρικομματικής κυβέρνησης κ Σαμαράς αντιθέτως , είδε φώς στο βάθος του τούνελ της ύφεσης που μαστίζει διαχρονικά  την Ελλάδα.

Παράλληλα η Ε.Ε και ιδιαίτερα η Γερμανία που αποτελεί τον κύριο εκφραστή της πολιτικής της λιτότητας στην Ευρώπη, δέχονται πιέσεις από τα άλλα ανεπτυγμένα κράτη, τις  ΗΠΑ, την Κίνα, την Ιαπωνία και την Ρωσία αλλά και το ΔΝΤ, που εκλαμβάνουν τη διαρκή λιτότητα στην Ευρώπη, ως έναν εν δυνάμει κίνδυνο για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς οι εσωτερικές διασυνδέσεις των οικονομιών τους είναι πολύ ισχυρές και τα οικονομικά προβλήματα, του κάθε ανεπτυγμένου κράτους, εύκολα παγκοσμιοποιούνται σε δυσμενείς συνθήκες και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από ένα μόνο οικονομικό κέντρο, όσο ισχυρό και αν είναι.

Για παραδείγματα ο «συναλλαγματικός πόλεμος» που συντηρούσαν η Ιαπωνία και η Κίνα κόπασε μετά τις παρεμβάσεις των ΗΠΑ και της Ε.Ε. διότι προκάλεσε συστημικό κίνδυνο.

Πορεία με αντιφάσεις και διαφωνίες

Είναι επομένως διεθνώς διαπιστωμένο  ότι η διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνη, κινείται πλέον προς τη διέξοδο, με αντιφατικές και αλληλοαναιρούμενες ενέργειες που ταλαιπωρούν την πορεία ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας αλλά και το εσωτερικό της Ε.Ε,  ανατροφοδοτούν την κρίση προκαλώντας αβεβαιότητα, συγχύσεις και κρίσιμα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.

Οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου ανέχονται την πολιτική της λιτότητας με ή χωρίς μνημόνια, βυθίζονται  στα  χρέη, στην ύφεση και στην ανεργία, χωρίς να συντονίζουν τα βήματά τους για να διεκδικήσουν  από την ευρωπαϊκή ελίτ και ιδίως από τη Γερμανία, μια διαφορετική αντιμετώπιση της κρίσης.

Στην κορυφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι εταίροι της  Τρόικα, που διαχειρίζονται  την κρίση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ΔΝΤ) εγκατέλειψαν τη συμπαγή και αδιαίρετη στάση τους και έχουν περάσει σε εντάσεις και διαφωνίες. Η απόφαση της ΕΚΤ να μειώσει ξανά το επιτόκιο εντάσσεται και αυτή, στις αποσπασματικού χαρακτήρα κινήσεις χωρίς ολοκληρωμένο σχέδιο στροφής προς την ανάπτυξη.

Η Γερμανία επιμένει στην πολιτική της λιτότητας, ενώ το ΔΝΤ, πολλά  ευρωπαϊκά κράτη-μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμηνύουν ότι η συγκεκριμένη πολιτική προσέγγιση της ευρωζώνης έχει φθάσει στα όριά της και χρειάζεται στροφή προς πολιτικές αναθέρμανσης. Κανείς πάντως δεν ξεκαθαρίζει τι είδους πολιτική αναθέρμανσης χρειάζεται σήμερα η Ευρώπη για  να ανακάμψει αναπτυξιακά  και κοινωνικά, ενώ η λιτότητα παραμένει ως κύριο επίδικο, μόνο όμως προς συζήτηση ζήτημα.

Σε όλα τα παραπάνω αντιφατικά και ακατανόητα στην πολιτική της Ε.Ε προστίθενται και οι υπόγειες διεργασίες για την επικείμενη αντικατάσταση της Ευρωπαϊκής Ηγεσίας (Πρόεδροι της Επιτροπής και του Συμβουλίου Κορυφής).

Νέα κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα

Δεδομένο είναι κατ’ αρχήν, ότι σοβαρός σκεπτικισμός για το μέλλον της Ε.Ε και του Ευρώ εκπορεύεται  στο ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι  της Ευρώπης.

Προσφάτως η Γραμματεία του ΚΕΑ (Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς) που συνεδρίασε στην Αθήνα, διαπίστωσε έξαρση του ευρωσκεπτικισμού, γεγονός που επιβεβαιώνεται από το «Ευρωπαϊκό Βαρόμετρο» αλλά και  δημοσκοπικά ευρήματα στα κράτη – μέλη της Ε.Ε.

Αύξηση του ευρωσκεπτικισμού παρατηρείται και στη χώρα μας, χωρίς όμως να ανατρέπει το ισχυρό ευρωπαϊκό ρεύμα που διαπερνά οριζόντια όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς, παρά την κοινωνικά ανάλγητη πολιτική της ευρωπαϊκής ελίτ των Βρυξελών και του Βερολίνου.

Ανάλογες απόψεις, μειοψηφικού όμως χαρακτήρα, καταγράφονται και εντός των Κομμάτων της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Στο Γερμανικό Αριστερό Kόμμα (Die Linke) το ηγετικό στέλεχος Όσκαρ Λαφοντέν άνοιξε θέμα της κατάργησης του Ευρώ και επιστροφής στο κοινό καλάθι των εθνικών νομισμάτων που ίσχυε πριν από το Ευρώ στην ευρωζώνη. Στην Ελλάδα το στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ Π. Λαφαζάνης προτίθεται να αναστυλώσει και να επαναφέρει στο επικείμενο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ την πρότασή του για έξοδο της χώρας από το ευρώ.  Στην Κύπρο το ΑΚΕΛ προτείνει δημοψήφισμα για την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.

Το υπόλοιπο και συντριπτικά μεγάλο πολιτικό κομμάτι της Ε.Ε κινείται στη γραμμή του νεοφιλελεύθερου δογματισμού, υπερβαίνοντας ακόμη και τα αρχικά πρότυπά του (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο)

Την ίδια περίοδο δεξιά ευρωσκεπτικιστικά και φασιστικά μορφώματα εμφανίζονται στο πολιτικό προσκήνιο της Ευρώπης,  «Χρυσή Αυγή» στην Ελλάδα, «Εναλλακτική για την Γερμανία» στην Γερμανία κ.α

Νέες συνθήκες νέοι προβληματισμοί

Στις συνθήκες αυτές της αναδυόμενης  νέας ευρωπαϊκής πραγματικότητας, αξίζει να διερευνήσουμε  κρίσιμα ερωτήματα που αναδύονται από τις  κοινωνικοπολιτικές διεργασίες στον ευρωπαϊκό ορίζοντα.

√ Πού πάει η Ευρώπη σήμερα;

√ Καταρρέει το Ευρώ

√ Διαλύεται ή αλλάζει η Ε.Ε;

Είναι προφανές ότι η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση βρίσκεται αυτή την περίοδο σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η κρίση χρέους που πλήττει το ένα  μετά το άλλο κράτος- μέλος της Ε.Ε, προκαλεί τριβές και ανοίγει δρόμο για φυγόκεντρες  πολιτικές τάσεις  που μπορεί να καταλήξουν στην διάλυση της Ε.Ε και στην αναδιάταξη του ευρωπαϊκού σκηνικού, με νέες μικρότερες συμμαχίες από ομάδες χωρών.

Είναι επίσης προφανές ότι οι δυσκολίες στην αντιμετώπιση των ίδιων ή ανάλογων προβλημάτων με αυτά που διαχειρίζονται σήμερα με ενιαίο τρόπο οι χώρες της Ε.Ε (ρευστότητα, δημοσιονομική σταθερότητα, ανταγωνισμός, βιωσιμότητα ευρωπαϊκού τραπεζικού  συστήματος, ενεργειακό, παγκόσμιος καταμερισμός  κ.α)  μετά την επιστροφή στα εθνικά κράτη η σε μικρότερες ομάδες χωρών, θα είναι μεγαλύτερες στο νέο παγκοσμιοποιημένο και πιο ανταγωνιστικό διεθνές  περιβάλλον. Κατά μείζονα λόγο είναι απαγορευτικό, μια μόνη χώρα  να επιχειρήσει έξοδο σε συνθήκες κρίσης της Ένωσης δηλαδή να τολμήσει άλμα στο κενό.

Τα επί πλέον οικονομικά βάρη που θα απαιτούσαν, οι νέες συνθήκες στα εθνικά κράτη, θα επιβάρυναν τους τομείς που ήδη υποφέρουν οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης(χρέη, ελλείμματα, ύφεση, ανεργία, δαπάνες, ενεργειακό κα) θα περιόριζαν ακόμα περισσότερο τις συνθήκες ευημερίας των πολιτών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες αυξημένες επιβαρύνσεις για τη βελτίωση της  ανταγωνιστικότητας και την διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης  των επί μέρους μεμονωμένων χωρών.

Η προοπτική της διάλυσης της Ε.Ε, θα οδηγούσε αναγκαστικά τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να διαχειριστούν, εκτός των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της ένωσης,  ακόμα πιο οξυμένα προβλήματα με νέα  πρόσθετα οικονομικά βάρη, σε ένα πιο ανταγωνιστικό και πιο ρευστό διεθνές περιβάλλον. Ο δρόμος της διάλυσης της Ε.Ε,  δεν αποτελεί επομένως τη σοβαρότερη  διέξοδο από την κρίση, χωρίς βεβαίως να αποκλείεται όταν όλα καταρρεύσουν.

Διέξοδος ο δομικός επανασχεδιασμός

Όπως επισημάνθηκε από τα παραπάνω είναι εξαιρετικά δυσμενές να συνεχίσει η Ε.Ε να προχωρήσει από εδώ μια εμπρός με την ίδια αντιφατική πορεία, χωρίς να επιχειρήσει έναν επανασχεδιασμό της δομής και της λειτουργίας της. Η συνέχιση της αποσπασματικής πολιτικής, της στείρας εταιρικού τύπου συμφωνίας των κρατών -μελών, της μονομερούς δημοσιονομικής εξυγίανσης και προσαρμογής, με την παντελή απουσία ενός συνεκτικού και βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης και ενός προσαρμοσμένου στις συνθήκες της κρίσης θεσμικού πλαισίου, είναι όπως ήδη διαφάνηκε αδιέξοδη.

Απαιτείται ο σχεδιασμός ενός νέου ευρωπαϊκού, δικαιοκρατικού, ισότιμου, συνταγματικά κατοχυρωμένου και  λειτουργικού δημοκρατικού μορφώματος, με ενιαίο νόμισμα, αυξημένο προϋπολογισμό πουν θα κινείται στο ¼ του Κοινοτικού ΑΕΠ, κεντρικό δημοσιονομικό σύστημα, παρεμβατική Κεντρική Τράπεζα, ευρωπαϊκή  τραπεζική ένωση, κοινούς φόρους, ενιαία συστήματα, κοινωνικής ασφάλισης, υγείας και παιδείας, ενιαίο  δημοκρατικό θεσμικό πλαίσιο, προσαρμοσμένο στις κεκτημένες ευρωπαϊκές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, που εγγυώνται την ευημερία και την κοινωνική αλληλεγγύη των κρατών και  των ευρωπαίων πολιτών, τα εισοδήματα των εργαζομένων και των συνταξιούχων την προστασία του περιβάλλοντος, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη δίκαι αναδιανομή του εισοδήματος εφόσον υπάρχει πλεόνασμα.

Κάθε βήμα προς αυτή την κατεύθυνση που αντικειμενικά θα περιορίζει την εθνική κυριαρχία των κρατών-μελών της Ένωσης, θα πρέπει να συνοδεύεται με ένα αντίστοιχο βήμα δημοκρατικής εμβάθυνσης,  επέκτασης των ατομικών δικαιωμάτων των ευρωπαίων πολιτών  και διασφάλισης ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες που ζουν στην επικράτεια της Ε.Ε. Εάν η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν μπορεί στην πορεία ολοκλήρωσής της  να εγγυηθεί την ευημερία των πολιτών των κρατών μελών της, να  διασφαλίσει τη δημοκρατία (άμεση και αντιπροσωπευτική), την ισοτιμία και την αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών λαών, τότε είναι αδύνατο να διασωθεί το όλο εγχείρημα της.

Ειδικότερα για εμάς τους Ριζοσπάστες Αριστερούς, που ως μαρξιστές γνωρίζουμε ότι ο Σοσιαλισμός δεν μπορεί να οικοδομηθεί σε μια μόνη χώρα, ότι η οικοδόμηση μιας οικονομίας από πολύ χαμηλό επίπεδο, όπως άλλωστε έδειξε η ιστορική εμπειρία, αποτελεί εξουθενωτικό και αποκαρδιωτικό εγχείρημα απροσδιόριστης αποτελεσματικότητας, ότι οι ιδεώδεις προδιαγραφές του σοσιαλισμού απαιτούν, απόλυτο δημοκρατικό πολίτευμα, ελευθεροτυπία  στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, πολιτικά και πολιτισμικά  καλλιεργημένο πληθυσμό, μόρφωση, δημόσιους θεσμούς, εξελιγμένη τεχνολογία, φιλελεύθερες παραδόσεις, δημοκρατικές αρχές και αξίες, επίπεδο ευημερίας και ασφάλειας, τότε η επιλογή μας για μια ολοκληρωμένη Ευρώπη της δημοκρατίας, της ευημερίας και του πολιτισμού, συνδυάζεται με το στρατηγικό στόχο και το όραμα του κοινωνικού μετασχηματισμού μιας ευημερούσας ευρωπαϊκής κοινωνίας.