Προς την αρχή του τέλους των ορυκτών

Σε μια δεκαετία άνθρακας και φυσικό αέριο θα βρεθούν ενώπιον της αρχής του τέλους. Αυτές είναι οι εκτιμήσεις έγκυρων αναλυτών (Bloomberg New Energy Finance, ΒNEF,  Tom Randal  June 13,2016).

Ο τρόπος παραγωγής ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα βρίσκεται ήδη μπροστά σε δραματική αλλαγή που αφορά την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Η εποχή της ανοδικής ζήτησης των ορυκτών καυσίμων οδηγείται σε μια δεκαετία στην αρχή του  τέλους της.

Το  τέλος της ζήτησης καυσίμων, στην παραγωγή ηλεκτρισμού μεσοπρόθεσμα και στην κίνηση των οχημάτων μακροπρόθεσμα, διαπιστώνεται, από τη σταθερή πορεία μείωσης της χρήσης του άνθρακα και του φυσικού αερίου. Ήδη η ανθρωπότητα οδηγείται στην αναζήτηση φθηνών και εναλλακτικών καυσίμων. Αιχμή της αναζήτησης οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Το επερχόμενο όριο του περιορισμού της ζήτησης των ορυκτών καυσίμων, συνδέεται με τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας κυρίως λόγω των καινοτόμων τεχνολογιών που κατακλύζουν την παραγωγή ενέργειας.  Σχετίζεται  ακόμη με την προοπτική της παραγωγής των ηλεκτρικών οχημάτων η οποία διευκολύνεται τα μέγιστα από τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, με μπαταρίες μακράς ενεργειακής διάρκειας  και εύκολης επαναφόρτισή τους, για την ταχεία ανανέωση της ενέργειας τους, οι οποίες  προωθούνται γρηγορότερα από ότι αναμένονταν τουλάχιστον στην Ευρώπη και προκαλούν ριζικές αλλαγές του ενεργειακού μείγματος.

● Οκτώ μεγάλες αλλαγές προμηνύονται να κατακλύσουν τις αγορές ενέργειας:

1. Εγκαταλείπεται τελικά η ύπαρξη της «χρυσής εποχής» του Φυσικού Αερίου (ΦΑ)

Μέχρι το 2008 αναπτύχθηκε αξιόλογη δυναμική με την αφθονία του φτηνού σχιστολιθικού ΦΑ στις ΗΠΑ το οποίο ερήμωσε τη βιομηχανία παραγωγής άνθρακα και πυροδότησε την προβληματική για το «καύσιμο γέφυρα» που θα οδηγούσε την ανθρωπότητα από τον άνθρακα στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Όμως το κόστος παραγωγής ενέργειας από τον άνεμο και τον ήλιο, μειώνεται ταχύτατα, συγκριτικά με το κόστος του ΦΑ σε παγκόσμια κλίμακα,  ενώ αναδύονται τεχνολογίες αποθήκευσης και διαχείρισης της μεταβλητότητας των ΑΠΕ που ενισχύουν τα πλεονεκτήματά τους. Επίκαιρες αναλύσεις (BNEF) περιορίζουν την μακροπρόθεσμη προοπτική μειώσεων των τιμών του Άνθρακα και του ΦΑ, αλλά ακόμη και στην περίπτωση της διατήρησής τους σε χαμηλά επίπεδα δεν θα επιτύχουν να ανακόψουν την ταχεία μετάβαση στις ΑΠΕ σε παγκόσμια κλίμακα.

2. Οι ΑΠΕ θα απορροφήσουν 7,8 τρις εκατομμύρια δολάρια.

Προβλέψεις Αναλυτών (BNEF) ανεβάζουν τις ανθρώπινες ανάγκες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (ΗΕ) από ορυκτά καύσιμα στα 2,1 τρις εκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2040. Όμως οι ανάγκες αυτές για ορυκτά καύσιμα, θα φαίνονται ασήμαντες μπροστά στα 7,8 τρις εκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις στις ΑΠΕ, που θα περιλαμβάνουν 3,4 τρις εκατομμύρια δολάρια για ηλιακή ενέργεια, 3,1 τρις εκατομμύρια δολάρια για αιολική και 981 δις εκατομμύρια για Υδραυλική ενέργεια. Ήδη σε πολλές περιοχές του κόσμου το τρέχον κόστος της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας είναι μικρότερο από το  κόστος προγραμμάτων αναζήτησης και εξόρυξης ορυκτών καυσίμων και αυτή η τάση θα συνεχιστεί. Ήδη πολλοί  μεγάλοι πετρελαϊκοί όμιλοι ανά την Ευρώπη και τον Κόσμο προγραμματίζουν σημαντικές επενδύσεις σε  προηγμένα αιολικά και ηλιακά συστήματα. Υπολογίζεται ότι το 2027 θα σημειωθεί ένα αξιοσημείωτο γεγονός. Από εκείνη τη χρονική περίοδο, η εγκατάσταση νέων μεγάλων αιολικών πάρκων και φωτοβολταϊκών συστημάτων θα είναι φτηνότερη από την τρέχουσα παραγωγή Άνθρακα και ΦΑ. Γεγονός που από μόνο του αποτελεί ένα ακόμη «τυπικό όριο» αλλαγής μορφής της παραγόμενης ενέργειας, με την ταχύτερη και ευρύτερη δυνατή ανάπτυξη των ΑΠΕ, σύμφωνα επίσης με πρόσφατες αναλύσεις (BNEF). Αξίζει να σημειωθεί ακόμη, ότι το 2040 η ενέργεια που θα παράγεται από συστήματα συσσωρευτών θα εξισορροπήσουν  σε επενδυτικό κεφάλαιο, τα αντίστοιχα κεφάλαια σε οικιακή κατανάλωση και δίκτυα παραγωγής, από αιολική και ηλιακή ενέργεια. Ακόμη το 2028 η ενεργειακή κατανάλωση μέσω συστημάτων συσσωρευτών, θα είναι πανταχού παρούσα όπως είναι σήμερα η ηλιακή στις στέγες και στα υπόστεγα.

3.  Τα ηλεκτρικά οχήματα θα υποκαταστήσουν τα ορυκτά για εσωτερική καύση  στις μεταφορές.

Η περίοδος που ξετυλίγεται οδηγεί στην οριακή αιχμή τα ορυκτά καύσιμα και στις μεταφορές. Ήδη έχει αρχίσει η παραγωγή ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Πότε όμως θα αναπτυχθεί ηλεκτρισμός στις μεταφορές  δεν μπορεί να εκτιμηθεί ακριβώς.  Τα ορυκτά καύσιμα θα τα αντικαθιστά ο ηλεκτρισμός μέσω συστημάτων μπαταριών αυτοκίνησης μακράς ενεργειακής διάρκειας και χιλιάδων προσβάσιμων σημείων ταχείας επαναφόρτισης με πολύ μικρό κόστος. Η γενίκευση των ηλεκτρικών οχημάτων στις μεταφορές μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων θα καθυστερήσει λίγο περισσότερο. Είναι θέμα χρόνου για την ανάδειξη και προώθηση εμπορεύσιμων τεχνολογικών καινοτομιών. Η αύξηση της παραγωγής και διάθεσης ηλεκτρικών οχημάτων, είναι επίσης θέμα χρόνου. Η ανάπτυξη θα γίνει και θα προωθηθεί αιφνίδια στο μέλλον.

4. Πάντως διαφαίνεται από «τα πράγματα», ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα αναπτυχθούν, και τότε θα σηματοδοτήσουν πράγματι την αρχή του τέλους των ορυκτών καυσίμων και στις μεταφορές. Στη Γερμανία για παράδειγμα που δεν διαφαίνεται ότι η μεγέθυνση εξαρτάται σήμερα από την ανάπτυξη των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια στις μεταφορές θα περάσει μια φάση ασταθούς απόκλισης. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα από την εμφάνισή τους στην αγορά θα καλύψουν αυτή την τάση. Η ενίσχυση της ζήτησης για ενέργεια μπαταριών αυτοκινήτων μακράς ενεργειακής  διάρκειας θα τροφοδοτήσει παγκόσμιο ενδιαφέρον για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.  Πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήδη στήνουν δίκτυα  με χιλιάδες θέσεις επανατροφοδότησης μπαταριών, για να καλύψουν ζήτηση έως 10% σε ηλεκτρική ενέργεια μεταφορών. Προφανώς η αποδοχή και η προώθηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων θα διαφέρει από χώρα και από ήπειρο αλλά συνολικά το 2040 σύμφωνα με αναλύσεις (BNEF) θα καλύπτει περίπου το 10% των ανθρωπίνων αναγκών σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η ανοδική κλίμακα ζήτησης ηλεκτρικών οχημάτων ενισχύει τη ζήτηση για ΑΠΕ και οδηγεί προς τα κάτω τις τιμές των μπαταριών και καθώς το κόστος μειώνεται, οι μπαταρίες αξιοποιούνται ακόμη  περισσότερο, για την αποθήκευση ηλιακής ενέργειας.

5. Ταχύτατη πτώση των τιμών στις ΑΠΕ.

Η απεικόνιση στη λογαριθμική κλίμακα της πτώσης των τιμών των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την επέκτασή τους είναι εντυπωσιακή. Για κάθε διπλασιασμό σε παγκόσμιο επίπεδο των ηλιακών φωτοβολταϊκών πάνελ οι τιμές τους πέφτουν κατά 26%. Αριθμητική ποσόστωση έχει γίνει γνωστή ως «ηλιακή κλίμακα μάθησης». Η ηλιακή τεχνολογία γίνεται με το χρόνο όλο και φτηνότερη. Αυτή η ανταγωνιστική έξαρση στα φωτοβολταϊκά πάνελ είναι που οδηγεί στην «ενεργειακή επανάσταση».

Αντιστοίχως και οι τιμές της αιολικής ενέργειας μειώνονται ταχέως κατά 19% για κάθε διπλασιασμό των αιολικών συγκροτημάτων. Ηλιακή και αιολική ενέργεια θα αποτελέσουν το 2030 σύμφωνα με εκτιμήσεις (BNEF) τη φτηνότερη ενεργειακή παραγωγή στον πλανήτη.

6.  Ο συντελεστής δυναμικότητας βελτιώνεται

 Η πιο σπουδαία διαπίστωση στις ΑΠΕ είναι η βελτίωση του γνωστού συντελεστή δυναμικότητας.  «Συντελεστής δυναμικότητας» είναι η λαμβανόμενη μέση, ετήσια, ποσοστιαία ισχύς του αιολικού συστήματος ΑΠΕ (π.χ 30% της ονομαστικής ισχύος ετησίως).

Ένα αιολικό πάρκο σε όποιο υψόμετρο και αν βρίσκεται, η ανεμόπτωση μεταβάλλεται σε ένταση και διάρκεια, με την ώρα της ημέρας, τον καιρό και τις εποχές. Επομένως ένα έργο που αποδίδει 100 MW ηλεκτρικής ισχύος, κατά τη διάρκεια χαμηλής ανεμόπτωσης, είναι  πιθανό να παράγει 30% της ονομαστικής ισχύος (των 100 MW) του αιολικού πάρκου σε μέση ετήσια βάση. Αυτός είναι ο συντελεστής δυναμικότητας ο οποίος λόγω τεχνολογικής βελτίωσης ενισχύεται σταθερά στις νεότερες κατασκευές των αιολικών συστημάτων. Στο  Texas ορισμένα αιολικά συστήματα επέτυχαν βελτίωση του συντελεστή δυναμικότητας στο επίπεδο του 50%. Η βελτίωση του συντελεστή δυναμικότητας κάνει τις ΑΠΕ ακόμη πιο ελκυστικές. Προφανώς βελτιώσεις μπορεί να υπάρξουν και στην απόδοση του συντελεστή δυναμικότητας των ορυκτών. Όμως για κάθε μονάδα ισχύος που παράγει το Ανανεώσιμο Συγκρότημα δεν απαιτείται επί πλέον ενέργεια για την παραγωγή της. Αντίθετα για την παραγωγή μιας μονάδας ισχύος από ορυκτά καύσιμα, ΦΑ ή Άνθρακα απαιτείται επί πλέον λειτουργικό κόστος καυσίμου. Προσφάτως και η συμβατική εφεδρεία που συνόδευε τις ΑΠΕ για την ασφάλεια εφοδιασμού και αντιμετώπιση της μεταβλητότητάς τους,  καλύπτεται πλέον από συστήματα αποθήκευσης. Επομένως το κέρδος παραγωγής λόγω μη ύπαρξης λειτουργικού κόστους είναι και αυτό ελκυστικό. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μεγάλοι πετρελαϊκοί όμιλοι επενδύουν προσφάτως σε  πρωτοποριακά συστήματα ΑΠΕ.

7. Οι μεγάλοι εθνικοί ρυπαντές προκαλούν ανησυχία.

Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος και ταχύτερα αναπτυσσόμενος εθνικός  ρυπαντής τις τελευταίες δεκαετίες και έχει προκαλέσει τεράστιο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Πρόσφατα όμως η Κίνα έχει προχωρήσει προς τεράστια μετατόπιση από  τον άνθρακα σε ανανεώσιμες πηγές.  Θα επιτύχει πολύ μεγάλη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου (CO₂), τα επόμενα 25 χρόνια, τη μεγαλύτερη που έχει επιτύχει σε εθνικό επίπεδο κράτος. Η στροφή της Κίνας αποτελεί μια σημαντική αλλαγή για το κλίμα και την παγκόσμια εξέλιξη στον ενεργειακό τομέα.

Αφήνει όμως πίσω της την Ινδία που αναδύεται πλέον ως η μεγαλύτερη απειλή για την κλιματική αλλαγή. Η ζήτηση στην Ινδία μέχρι το 2040 θα τετραπλασιαστεί και η Ινδία θα χρειαστεί νέες πηγές για να καλύψει τις ανάγκες της, αφού εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ζουν  χωρίς πρόσβαση σε ενέργεια η  με πολύ ελάχιστη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας. Η Ινδία είναι γνωστόν ότι «κάθεται πάνω» σε ένα βουνό άνθρακα και προτίθεται να το χρησιμοποιήσει. 

8.  Η μετάβαση στις ΑΠΕ συνεχίζεται

Η άποψη των αναλυτών (BNEF) είναι ότι οι εκπομπές ρύπων (CO₂) έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, παρά τη μεγάλη μείωση των τιμών των ορυκτών καυσίμων. Όμως η στροφή προς τις ΑΠΕ παρόλο ότι είναι σημαντική δεν είναι αρκετά ταχεία για να περιορίσει τις εκπομπές στα επίπεδα που απαιτεί η παγκόσμια κοινότητα (Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για την κλιματική αλλαγή το Δεκέμβριο του 2015  στο Παρίσι). Χωρίς επιπρόσθετες πολιτικές σε εθνικό επίπεδο από κάθε κράτους από τα 195 που υπέγραψαν την απόφαση της Συνδιάσκεψης, οι εκπομπές θα καλύψουν ενδεχομένως τους στόχους του 2020 και θα παραμείνουν όμως εκεί για το προβλεπτό μέλλον. Αυτή η προσπάθεια δεν θα εμποδίσει κατά τους αναλυτές (BNEF) την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη προς τα πάνω, δηλαδή πάνω  από 2◦ C.

Αυτή η προοπτική είναι δυνατόν να βλάψει την ανθρωπότητα και  την κλιματική αλλαγή. Οι ενεργειακές αγορές έχουν δείξει από τις προηγούμενες δεκαετίες, ότι εάν δεν υπάρξουν συγκεκριμένες πολιτικές το αποτέλεσμα θα είναι συγκεκριμένο, αφού τίποτε δεν αλλάζει μόνο  του εύκολα στον πλανήτη.