Διεθνισμός και εθνικισμός στην παγκοσμιοποίηση

Από το 19^ο αιώνα ο Διεθνισμός υπό διάφορες εκφάνσεις και ενσαρκώσεις, αποτελούσε κατεξοχήν κίνημα αποκατάστασης της κυρίαρχης εξουσίας  των λαών στον πλανήτη.

Η στάση του Διεθνισμού απέναντι στο Έθνος –κράτος ήταν θετική και όχι ανταγωνιστική.

Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου  ο νεοσύστατος Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών και οι Διεθνείς οργανώσεις επιχείρησαν να προάγουν ευρύτερα την αρχή της Εθνικής εξουσίας των λαών στον κόσμο ολόκληρο. Όρθωσαν αντιστάσεις σε βάρος των ολοκληρωτικών καθεστώτων, απέρριψαν την αποικιοκρατία και το Κράτος Έθνος θεωρήθηκε ιερό και απαραβίαστα κυρίαρχο.

Αναγνωρίστηκαν τα διεθνή σύνορα στην Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη και συνέβαλαν στην εδραίωση της δημοκρατίας, της σταθερότητας και της ευημερίας των εθνικών κοινωνιών. Οι διεθνείς Οργανισμοί ακόμη και αυτοί που στο απώτερο μέλλον χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικά (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Παγκόσμια Τράπεζα κα) συνέβαλαν αρχικά στην επιβίωση και στην ανάπτυξη Δημοκρατικών θεσμών και καθιέρωσαν τις αρχές του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ «για την κοινωνική πρόοδο και καλλίτερα επίπεδα ζωής εντός μεγαλυτέρας ελευθερίας».

Σημαντικό ρόλο για την ολοκλήρωση «συστήματος κυρίαρχων εθνών» διαδραμάτισαν και οι ΗΠΑ για τους δικούς τους ιδιαίτερους λόγους και επέδρασαν με τους δικούς τους όρους στην πορεία ολοκλήρωσης και φιλελευθεροποίησης της παγκόσμιας κοινότητας των εθνών. Συνδύασαν όμως τον οικονομισμό και την κυριαρχία τους με την εξαίρεση του δικού τους κράτους από τις διεθνείς δεσμεύσεις και υποχρεώσεις (δεν αναγνώρισαν το Διεθνές Δικαστήριο, επέβαλαν την ετεροδικία για τους Αμερικανούς πολίτες όπου Γής) και μπόρεσαν κατ’ αυτόν τον τρόπο να προωθήσουν τις δικές τους αξίες και την επιρροή τους, χωρίς μεγάλο εσωτερικό κόστος, σε διεθνείς δεσμεύσεις και περιορισμούς σε βάρος τους από τη δική τους εξωτερική πολιτική,πέραν από κάποιες οικονομικές επιβαρύνσεις.

Την πρακτική αυτή της «εξαίρεσης από Διεθνείς δεσμεύσεις» που εφάρμοσαν οι  ΗΠΑ, ακολούθησαν αργότερα και τα άλλα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, εκφυλίζοντας έτσι την αντίληψη περί διεθνούς δικαίου, υπονομεύοντας την οραματική προοπτική της Παγκόσμιας Διακυβέρνησης.

Είναι πλέον αυταπόδεικτο ότι οι Διεθνείς Οργανισμοί και οι Κανόνες τους έχουν θολώσει, το κύρος τους έχει πληγεί και έχει υπονομευθεί η αξιοπιστία τους.

Σήμερα οι προκλήσεις του πραγματικού κόσμου ορθώνονται γύρω μας με τις μορφές, της παγίωσης της χρηματοοικονομικής αστάθειας, των περιφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων, την αυτονόμηση κρατών- παρειών από το σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας (Ισλαμικό Κράτος, Σομαλία κα), την έξαρση των τρομοκρατικών ενεργειών, τους περιφερειακούς πολέμους, την εξάπλωση των μολυσματικών ασθενειών (Aids, Ebola), των ανατροπών καθεστώτων κυρίαρχων κρατών, τις παγκόσμιες κρίσεις  στην οικονομία, στο περιβάλλον, στην ενέργεια, στη διατροφική αλυσίδα, στους εξοπλισμούς, στις διεθνείς συμφωνίες (ΤΤΙP).

Σταδιακά το σκηνικό, της συγκρότησης μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο της ισχυρής συμμαχίας των δυτικών δυνάμεων των ΗΠΑ, Ιαπωνίας και της Δυτικής Ευρώπης με αιχμές τη Βιομηχανική ατμομηχανή της Γερμανίας και του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού πόλου του Ηνωμένου Βασιλείου το City του Λονδίνου, αλλάζει. Μετά από μια 25ετία ευημερίας το οικοδόμημα αυτό κλυδωνίζεται.

Η ευημερούσα αυτή συμμαχία, υποδέχτηκε μια παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση το 2008 και σήμερα, οι ΗΠΑ πασχίζουν εναγωνίως να επαναφέρουν την αμερικανική οικονομία σε ενάρετο κύκλο, η Ιαπωνία αγωνίζεται να υπερβεί  τη μακρόχρονη φάση αποπληθωρισμού που την ταλανίζει, η Γερμανία προκειμένου να διατηρήσει την αναπτυξιακή της υπεροχή συνθλίβει με την πολιτική της χαμηλής ανάπτυξης και τη δημοσιονομική πειθαρχία τον ευρωπαϊκό Νότο, εξανεμίζοντας κάθε έννοια αλληλεγγύης προς τους εταίρους της στην ευρωζώνη. Το Ηνωμένο Βασίλειο απειλεί την ευρωπαϊκή συνοχή με Brexit και το εντυπωσιακό οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ακτινοβολούσε ως το πιο συγκροτημένο και αναπτυγμένο περιφερειακό υπερεθνικό ολοκλήρωμα, παράδειγμα προς μίμηση, ευημερίας, κοινωνικής συνοχής, αλληλεγγύης  και διεθνισμού σε ολόκληρο τον πλανήτη, στροβιλίζεται σήμερα σε συνθήκες δημοσιονομικής κρίσης, αναπτυξιακού χάσματος μεταξύ Βορρά και Νότου και ελλειμματικού θεσμικού πλαισίου του ενιαίου ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος, του Ευρώ.

Μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ της Ανατολικής Ευρώπης το 1990 που αναπτέρωσε το όραμα της ενωμένης Γερμανίας και της ισχυρής Ευρώπης, τώρα το πανίσχυρο οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τρίζει επικίνδυνα. Το τελευταίο πλήγμα που δέχεται με τη αιφνίδια μαζική μεταναστευτική ροή εκρηκτικών διαστάσεων, από Αφρική και την  Ασία, πυροδότησε και εθνικιστικές τάσεις και ξενοφοβικές συσπειρώσεις, καθώς και νέες διαφοροποιήσεις στους κόλπους των 28 κρατών μελών της Ένωσης που επιτείνουν τη σύγχυση και την αστάθεια που περιρρέει ανά την Ευρώπη. Ήδη η Ελλάδα μια χώρα της Ευρωζώνης βρίσκεται, χωρίς πυξίδα και μέλλον, στα όρια οικονομικής συντριβής. Είναι πλέον εμφανής η κατάρρευση του πάλαι ποτέ ισχυρού συμμαχικού οικοδομήματος του Δυτικού οικονομικού θαύματος, που οδηγείται στην πλήρη απορρύθμιση. Κορυφαία διεργασία αποτελεί το Brexit που θα κρίνει αποφασιστικά τη πορεία και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Την ίδια περίοδο νέες δυνάμεις εμφανίζονται στο διεθνές στερέωμα, όπως η Κίνα η Ρωσία και οι χώρες των BRICS, που επιχειρούν να συγκροτήσουν μια νέα περιφερειακή δομή ανταγωνιστική προς τη Δυτική Συμμαχία που παρά τα χτυπήματα που δέχεται από τον πανίσχυρο χρηματοοικονομικό ανταγωνισμό,    πασχίζει να αναδειχτεί. 
Πρόσφατα η συνάντηση των G7 επιχείρησε να επαναφέρει τη Δυτική Συμμαχία σε νέα αναβαθμισμένη ισορροπία.

Με οικοδεσπότη τη Γερμανία στο Schloss  Elmau,  οι G7 τον Ιούνιο  του 2015 συζήτησαν για την εξωτερική πολιτική, την πολιτική ασφάλειας και την Ελλάδα, την Παγκόσμια Οικονομία, την ενέργεια και το κλίμα, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τις αφρικανικές χώρες, την ενίσχυση της ειρήνης και της ασφάλειας στην αφρικανική Ήπειρο, την οικονομική μεγέθυνση και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην Αφρική.

Προφανώς από την οπτική των δύο σημαντικών ζητημάτων,που έχουν ήδη τεθεί στο πολιτικό προσκήνιο, της εθνικής κυριαρχίας και της διεθνιστικής αλληλεγγύης, προκύπτουν νέες αναζητήσεις, νέες κινητικότητες και εναλλακτικές προοπτικές για την ισορροπία του  σημερινού  διεθνούς στάτους,  που κινείται μεταξύ της διαφύλαξης της εθνικής κυριαρχίας και της  διατήρησης της διεθνούς νομιμότητας.

Από την προβληματική αυτή απουσιάζει δυστυχώς η Αριστερά που οι δυνάμεις της είναι αποδυναμωμένες και δεν συμμετέχουν στις διεργασίες του διεθνούς πλαισίου αναζητήσεων.

Η Ελλάδα μόνη στην Ευρώπη, αγωνίζεται για μια νέα πολιτική με  μια Αριστερή κυβέρνηση και  επί κεφαλής ένα κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς τον ΣΥΡΙΖΑ. Παλεύει να βρει δρόμο διεξόδου για την Ελλάδα και στην Ευρώπη μέσα στις συνθήκες που διαμορφώνει ο χρηματοοικονομικός καπιταλισμός. Προσπάθεια που εμποδίζεται από την τις αντιδράσεις των ευρωπαϊκών ελίτ και τον τρόπο που λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.Στην προσπάθειά του αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ ευνοεί ανοίγματα και διευκολύνει  νέες ελπιδοφόρες εξελίξεις και νεους  δρόμους στη Νότια Ευρώπη, στην Ιταλία, στην Πορτογαλλία και πρόσφατα στην Ισπανία  Οι εξελίξεις δείχνουν ακόμα ότι ο Ελληνικός λαός αναγνώρισε και επικύρωσε σε τέσσερεις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις,  τις προσπάθειες της Κυβέρνησής του. Όμως η Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μετά την αποσαφήνιση της πολιτικής της που σχηματοποιείται στην πρόταση κοινωνικής αλλαγής  για την  Ελλάδα και αλλαγή συσχετισμών στην Ευρώπη, για να σταθεροποιηθεί πρέπει να τύχει της υποστήριξης και των κοινωνικών κινημάτων.

Τα νέα και παλιά κοινωνικά κινήματα σε συνθήκες βαθιάς και παρατεταμένης  κρίσης στην Ελλάδα, χρειάζονται συνειδητοποίηση, ενθάρρυνση και θεσμική διευκόλυνση, για να αναπτύξουν τις δικές τους δυνατότητες στις νέες συνθήκες  και τις προσπάθειες της ριζικής αναδιάρθρωσης της Ελλάδας, πολιτικής, πολιτισμικής, κοινωνικής, οικονομικής, περιβαλλοντικής και αναπτυξιακής. Ο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι σήμερα δεν μπόρεσε να εμπνεύσει και να συμπαραταχθεί με τα κινήματα όχι μόνο από δική του ευθύνη. Η παρέμβασή του επικεντρώνεται στο θεσμικό και ευρωπαϊκό πεδίο και παραμένει προς διερεύνηση η αναζήτηση συσπείρωσης πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων η οποία παρουσιάζει πραγματικές δυσκολίες για πολλούς λόγους ιδεολογικούς πολιτιστικούς κοινωνικούς που έχουν συσωρευτεί μετα από πολλά χρόνια. Αν δεν μπορέσει να το επιτύχει οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα θα πολλαπλασιαστούν τα προβλήματα της χώρας και ή έκβαση του τιτάνιου αγώνα που δίνει, για την αντιμετώπισή τους και την προοπτική διεξόδου από την κρίση, θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν   αβέβαιη και απροσδιόριστη προοπτική.